Jesus Segurola txistugileari esker, maila akademikora igo zen txistua

XX. mendean, Urretxun eta Zumarragan zorte handia izan dugu txistulari eta atabalariek; izan ere, une bakoitzean behar genituen tresnak hementxe bertan geneuzkan. Txistu bat behar izanez gero, Jesus Segurolari eskatzea besterik ez zegoen.



Jesus Segurola Urkiola Zumarragan jaio zen 1920an. Jakinduria eta sormen handiko gizona izan zen. Euskararen jatorriari buruzko teoria propioa zeukan eta bi liburu idatzi zituen gai hori landuz: Lar (1975) eta Izadi eta Gizaki Arteko Harremanetan Lar (2001). Horrez gainera, eskulturak ere egin izan zituen, gaur egun prozesioan ateratzen duten Antioko Amaren irudia, esate baterako.

Txistuari dagokionez, berriz, ehunka egin zituen Jesusek Urretxuko Nekolalde kalean zeukan tailerrean, baina lehenengoa konpromiso txiki bat izan zen: horrelako lanetarako abila zenez, arrebak ilobarentzako txistu bat egiteko eskatu zion eta halaxe hasi omen zen.

Handik denbora batera, Jose Inazio Ansorenak Amarako jostailu denda batean aurkitu zuen Segurolaren txistuetako bat eta honekin harremanetan jartzea erabaki zuen. Garai hartan zailtasun handiak zeuden txistuak beste musika tresna batzuekin batera jotzeko, desafinatuta omen zeuden. Horren adibidea da Jesus Guridi konpositoreak bere obra askotan idazten zituen oharrak, “Eusko Irudiak” obran eta “El Caserío” zarzuelan, besteak beste. Txistuaren soinua nahi zuen horietarako, baina bere tonalitate eta afinazioarekin ezin asmatu zitekeenez, flauta traveresera erabiltzeko gomendatzen zuen.

Hori horrela, Jose Inazio Ansorenak, beste hainbat txistularik bezala, ateak zabaldu nahi izan zizkion gure musika tresnari, eta lan eta esperimentu ugari egiten hasi zen. Jesusen txistua aurkitu zuenean, harekin kontaktuan jarri nahi izan zuen eta hilabete askotan elkarlanean aritu ziren: zuloen neurri ezberdinak probatu, zuloen arteko tartea aldatu, egur ezberdinak probatu... Ia bi urtez, larunbatero, Donostiako Kontserbatoriora joanez ibili zen Jesus. Azkenean, 70eko hamarkadan lortu zuten erabat afinatutako txistua egitea. Gaur egungo txistuak hark asmatutako neurriak erabiliz egindakoak dira.

Horrez gainera, bi zatitan banatu daitezkeen txistuak egiten hasi zen. Horrela, luzera ezberdineko beheko zatiak jarriz gero, Fa naturalean, Fa sostenidon eta Sol-en afinatutako musika tresna daukagu. Eta berdin silboteen kasuan ere, si bemolean, si naturalean eta don afinatutakoak ditugu. Honi guztiari esker, txistua maila akademikora igo zuten eta beste musika tresna batzurekin batera jotzeko aukera eman zuen.

Handik aurrera, Segurolaren txistuek oso fama ona hartu zuten Euskal Herri osoan eta eskaera ugari egin zizkioten. 1993an egindako lana eskertu nahi izan zion Urretxuko Txistulari Taldeak, Gabilondo, Barrio eta Esnaolari bezalaxe eta urte hartako kontzertua bere omenetan izan zen. Hemen beheko hau da Jesusi egun hartan eskainitako bertsoa:

Zure lantegiko tornuakin

hasi zinen hala edo hola

txistu bat egin behar zenuen

asmatu zenuen nola.

Jendea eske hasi zitzaizun,

ezin gelditu inola:

txistugilerik onentsuena,

omen Jesus Segurola.

Antiguako Ama albotik

begira ari zaiola.

Handik lasterrera, 1995ean, zilarrezko domina eman zion Euskal Herriko Txistularien Elkarteak, Inazio Barriori bezalaxe.

Txistuak egiteaz gainera, beste afizio batzuk ere bazituen Jesus Segurolak; eskultura izan zen horietako bat. Esan dugu Antioko Amaren taila bat egin zuela, baita bestelako hainbat irudi ere. Eta Zumarragako Trintxera-n dagoen “Txistulari” eskultura ere berak diseinatutakoa da. 2003ko ekainaren 14an inauguratu zuten. Txistulari baten profila ikusten da bertan; harrizko base baten gainean txistulari batek dituen ezaugarriak daude brontzez eginak: danbolina, txistua eta txapela.

Bizitza oparo baten ondoren, 2008ko ekainaren 4an hil zen, 87 urte zituela.