Jesus Segurola txistugileari esker, maila akademikora igo zen txistua

XX. mendean, Urretxun eta Zumarragan zorte handia izan dugu txistulari eta atabalariek; izan ere, une bakoitzean behar genituen tresnak hementxe bertan geneuzkan. Txistu bat behar izanez gero, Jesus Segurolari eskatzea besterik ez zegoen.



Jesus Segurola Urkiola Zumarragan jaio zen 1920an. Jakinduria eta sormen handiko gizona izan zen. Euskararen jatorriari buruzko teoria propioa zeukan eta bi liburu idatzi zituen gai hori landuz: Lar (1975) eta Izadi eta Gizaki Arteko Harremanetan Lar (2001). Horrez gainera, eskulturak ere egin izan zituen, gaur egun prozesioan ateratzen duten Antioko Amaren irudia, esate baterako.

Txistuari dagokionez, berriz, ehunka egin zituen Jesusek Urretxuko Nekolalde kalean zeukan tailerrean, baina lehenengoa konpromiso txiki bat izan zen: horrelako lanetarako abila zenez, arrebak ilobarentzako txistu bat egiteko eskatu zion eta halaxe hasi omen zen.

Handik denbora batera, Jose Inazio Ansorenak Amarako jostailu denda batean aurkitu zuen Segurolaren txistuetako bat eta honekin harremanetan jartzea erabaki zuen. Garai hartan zailtasun handiak zeuden txistuak beste musika tresna batzuekin batera jotzeko, desafinatuta omen zeuden. Horren adibidea da Jesus Guridi konpositoreak bere obra askotan idazten zituen oharrak, “Eusko Irudiak” obran eta “El Caserío” zarzuelan, besteak beste. Txistuaren soinua nahi zuen horietarako, baina bere tonalitate eta afinazioarekin ezin asmatu zitekeenez, flauta traveresera erabiltzeko gomendatzen zuen.

Hori horrela, Jose Inazio Ansorenak, beste hainbat txistularik bezala, ateak zabaldu nahi izan zizkion gure musika tresnari, eta lan eta esperimentu ugari egiten hasi zen. Jesusen txistua aurkitu zuenean, harekin kontaktuan jarri nahi izan zuen eta hilabete askotan elkarlanean aritu ziren: zuloen neurri ezberdinak probatu, zuloen arteko tartea aldatu, egur ezberdinak probatu... Ia bi urtez, larunbatero, Donostiako Kontserbatoriora joanez ibili zen Jesus. Azkenean, 70eko hamarkadan lortu zuten erabat afinatutako txistua egitea. Gaur egungo txistuak hark asmatutako neurriak erabiliz egindakoak dira.

Horrez gainera, bi zatitan banatu daitezkeen txistuak egiten hasi zen. Horrela, luzera ezberdineko beheko zatiak jarriz gero, Fa naturalean, Fa sostenidon eta Sol-en afinatutako musika tresna daukagu. Eta berdin silboteen kasuan ere, si bemolean, si naturalean eta don afinatutakoak ditugu. Honi guztiari esker, txistua maila akademikora igo zuten eta beste musika tresna batzurekin batera jotzeko aukera eman zuen.

Handik aurrera, Segurolaren txistuek oso fama ona hartu zuten Euskal Herri osoan eta eskaera ugari egin zizkioten. 1993an egindako lana eskertu nahi izan zion Urretxuko Txistulari Taldeak, Gabilondo, Barrio eta Esnaolari bezalaxe eta urte hartako kontzertua bere omenetan izan zen. Hemen beheko hau da Jesusi egun hartan eskainitako bertsoa:

Zure lantegiko tornuakin

hasi zinen hala edo hola

txistu bat egin behar zenuen

asmatu zenuen nola.

Jendea eske hasi zitzaizun,

ezin gelditu inola:

txistugilerik onentsuena,

omen Jesus Segurola.

Antiguako Ama albotik

begira ari zaiola.

Handik lasterrera, 1995ean, zilarrezko domina eman zion Euskal Herriko Txistularien Elkarteak, Inazio Barriori bezalaxe.

Txistuak egiteaz gainera, beste afizio batzuk ere bazituen Jesus Segurolak; eskultura izan zen horietako bat. Esan dugu Antioko Amaren taila bat egin zuela, baita bestelako hainbat irudi ere. Eta Zumarragako Trintxera-n dagoen “Txistulari” eskultura ere berak diseinatutakoa da. 2003ko ekainaren 14an inauguratu zuten. Txistulari baten profila ikusten da bertan; harrizko base baten gainean txistulari batek dituen ezaugarriak daude brontzez eginak: danbolina, txistua eta txapela.

Bizitza oparo baten ondoren, 2008ko ekainaren 4an hil zen, 87 urte zituela.

Inazio Barrio, danborrak egitearen artea

Urretxuko txistulariekin askotan jo izan zuen atabala Inazio Barriok, baina batik bat danborgile lanagatik izan du harreman estua taldekideekin. Zenbat atabal, danbolin eta bonbete konpondu edo egin ote zituen Inaziok eurentzat.



Inazio Barrio Urtizberea Irunen jaio zen 1918an. Herri hartan ohikoa denez, alardean parte hartzen zuen txikitatik eta han ikasi zuen danborra jotzen. Ondoren, gaztea zela, Urretxura etorri zen lanera eta Gerra Zibilaren ondoren, hemen ezkondu eta osatu zuen bere familia.

Behin, sanantoniotan, Kalebarrengo jaietan, Oria anaiak ari omen ziren erromeria jotzen eta danbor bat omen zeukaten. Inazio hura hartu eta jotzen hasi zen eta harrituta utzi zituen ingurukoak, ez baitzekiten jotzen zekienik ere.

Horren ondotik, orkestra batean hasteko eskatu zioten eta hala, Los Bohemios del Goyerri taldean ibili zen, besteak beste, Ramon Esnaolarekin batera. Ezkontzetan, banketeetan, festetan... edonon jotzen zuten eta sarritan, lantegiko soldatarekin baino diru gehiago ateratzen zuten. Denboraren poderioz, orkestraz aparte, Urretxuko eta Legazpiko bandetan ere perkusioa jotzen hasi zen. Eta 1960an, Urretxuko Txistulari Taldea sortu zenean berak ere parte hartu zuen atabala jotzen. Harrezkero, hainbat kalejira egin zituen txistulariekin.

Bere bizitzako azken 30 urteetan danbolinak, danborrak eta atabalak konpontzea eta egitea izan zen bere zeregin nagusienetakoa. 70eko hamarkadaren amaieran pare bat atabal egin zituen, gero danborradarako danborrak ere bai... Larruzkoen ordez, plastikozko partxea zeukaten danborrak ere egin zituen, euria zenerako egokiagoak.

80ko hamarkadaren hasieran, Jesus Segurolak Jose Inazio Ansorenarentzako danbolin bat egiteko eskatu zion. Segurolak, ordurako, lan handia egin zuen Ansorenarekin txistu afinatuak sortzeko, eta orain danbolinekin hasi nahi zuten. Inaziok ezetz esan zion hasieran, Ansorena musikako katedraduna zela eta berak ezin ziola hari gustuko danborrik egin. Azkenean ausartu zen, baina, Jose Inazio Ansorenak bueltan bidali zion lehen danbolin hura eta eskutitz bidez adierazi zion zer aldatu nahi zuen: ahuntzaren larruz egindako partxea, tripaz egindako bordoiak... Hala, haren argibideak jarraituz, primerako danbolina egin zuen.

Handik aurrera makina bat danbolin, atabal, bonbete... egin zituen. Euskal Herriko txoko guztietatik deitzen zioten eta artisau ferietan ere ibili izan zen urte askotan. Behin edo behin esan zuenez, Erroman ere ba omen da bere danbolinen bat.

Inaziok etxeko sukaldean, artisau erara, egin izan zuen lan. Behinola, ikastaro bat emateko eskatu zion Udalak eta tailer txiki bat jarriko ziotela ere eskaini zioten. Baina nahiago zuen bere sukaldean jarraitu, bere erara lan egin, bere ordutegiak jarraituz.

Urretxuko taldearentzat lan handia egin izan zuen eta, gehienetan, materiala soilik kobratuz. Umore handiko gizona zen eta sarritan bidali izan zituen ondorengo hau bezalako oharrak konpondu berri zuen danbor batekin batera:

“Señor don Jose Maria Lasa:
Mi secretaria, que es la que me lleva la contabilidad, está de vacaciones. Es por lo que no puedo mandarle la factura. Sin más reciba un saludo de su amigo.”

Edo baita honelako fakturak ere:

“Cuerdas tensar__________ 0000
Correas tensar __________ 0000
Cordon rojo __________ 0000
Estirar parche __________ 0000
Pintar y barnizar _________ 0000
Mano de obra ___________ 000.000.000”

Gizon umoretsua eta alaia izan zen bere idatzi horietan antzematen den bezala eta ez da erraza hainbeste lan egin duen pertsona bati behar bezala eskerrak ematea. Urretxuko Txistulari Taldea 1993an egindako omenaldiarekin saiatu zen horretan. Honako hau da egun hartan Inaziori eskaini zioten bertsoa:

Tarrapatatan tarrapatatan
kale, zoko eta plazatan,
tarrapatatan tarrapatatan
jai egun eta festatan,
tarrapatatan tarrapatatan
txaranga eta bandatan,
zure danborrak entzuten dira
Euskadiko karrikatan,
alaitasuna zabaltzen dute
ez bizitzeko penatan.

Horrez gainera, Euskal Herriko Txistulari Elkarteak zilarrezko domina eman zion 1995ean Oreretan egin zuten ekitaldi batean. Txistuak eta danborrak egiten aritutako jendeari eman zitzaion domina orduan. Inaziorekin batera, Jesus Segurolak, Amurrioko Jose Gancedok eta Zarauzko Keller enpresak jaso zuten urte hartan.

Ondoren, 1998an, Gipuzkoako Merkataritza Ganbarak ere diploma eman zion. Eta azkenik, 2006an Urretxuko Santa Anastasia jaietako pregoilaria izan zen eta omenalditxoa egin zioten udaletxean.

2010eko uztailaren 8an hil zen Inazio Barrio, 92 urte zituela.

Urteurreneko lehenengo urratsa gainditua!!!

Pasa den asteburuan, Urretxuko Txistulari Taldearen urteurreneko lehenengo ekintzak ospatu genituen. Blog honetan iragarri bezala, ostiralean, martxoak 12, Donostiako Udal Txistulari bandaren kontzertua izan zen Labeaga aretoan.

Kontzertu borobila eman zuen Donostiako taldeak, estilo guztietako errepertorioa eskainiz: ganbara musikako piezekin hasi zuten kontzertua, sortu berriak diren piezak eta abesti herrikoiak ere entzuteko aukera izan genuen Labeagara hurbildu ginen entzuleak.

Aipatzekoa, II Bilduma pieza. Jose Inazio Ansorena eta Jagoba Astiazaran taldeko kideak, taulagainetik jeitsi eta publiko artean eskaini zuten pieza bi txorien elkarrizketa errepresentatuz.

Kontzertua amaitzeko, propina txiki bat eskaini zuten txistulariek eta Urretxun egonik, bi biribilketa esanguratsu eskaini zituzten: IRIMO eta URRETXU.

Martxoak 14ko Batzar Nagusia

Ekintzek, larunbatean jarraipena izan zuten Txistulari Elkartearen Batzar Orokorrarekin. Goizean goiz hasi ziren larunbateko ospakizunak Urretxuko Txistularien kalejira jendetsuarekin (31 txistulari elkartu ginen kalejira jotzen!). Kalejira bukatzearekin batera, Euskal Herri osotik etorritako txistulariak azaltzen hasi ziren Iparragirre plaza inguruan. Bertan egina genuen zita, guztiok elkartu eta hamarretakoa egiteko. Kultur Etxeko areto nagusia, jantoki inprobisatu bihurtu genuen eta indarrak hartu genituen goizari aurre egiteko.

Hamarretakoaren ondoren, kalejira ofiziala burutu genuen. Jostenka, taldeko beteranoa izaki, elkarteko ikurrina hartu eta guztien buru abiatu zen Goiko Kaletik kalejira zabalduz. Kalejira San Martin de Tours parrokiako atarian amaitu zen. Ohiko meza ospatu zen ondoren eta amaitutakoan, Alkate Soinua joaz Udaletxeraino abiatu ginen.

Ohorezko agurra dantzatu ondoren, Urretxuko Udaleko ordezkariek harrera ofiziala egin ziguten txistulari guztioi eta Garikoitz Mendizabal, elkarteko lehendakaria, eta Iñaki Zabala, Urretxuko alkateak, oroigarrien trukaketa burutu zuten. Urretxuko txistulari diren Maialen Akizu eta Edurne Plazaolak egun honetarako bereziki prestaturiko bertsoak abestu zituzten.

Harreraren ondoren, txistulari guztiak Labeaga aretora hurbildu ginen kalejira joaz. Bertan elkartearen batzarra ospatu zen. Batzarra hastean, Txistulari elkartearen zorion agurra eta koadro dotore bat jaso zuen Urretxuko Txistulari Taldeak (orain hura zintzilikatzeko tokia bilatu beharko dugu!).

Batzarra bukatu ondoren, elkarteko zilarrezko domina banaketa ekitaldia ospatu zen aretoan bertan. Javier Hernandez, Sabin Bikandi eta Txomin Agirregomezkorta txistulariek urteetan egindako lanaren esker ona jaso zuten ekitaldian.

Goiza bukatzeko, guztiak kalejiran Ederrena frontoiraino hurbildu ziren bazkaltzera. Bazkalondoan txistu emanaldiak, bertsoak eta kantuak izan ziren Bentazaharreko Mutiko Alaiak taldeak girotuta. Elkarteko bazkide guztiei ere Urretxuko oroigarri bat jaso zuten, 2007an grabaturiko Urretxuko Musikak CD bikoitza.

Eguna amaitzeko, Urretxuko txistulariek erromeria eskaini zuten Areizaga-Kalebarren plazan nahi izan zuen guztiak dantza zezan.

Ekintza guzti hauek jarraipen zabala izan dute komunikabideetan. Hona hemen bildutako albisteak:

• Otamotz
• Otamotz bideoa
• Noticias de Gipuzkoa
• Gara
  
• DV

Donostiako Udaleko Txistulari Bandaren kontzertua

Datorren ostiralean, martxoaren 12an, Donostiako Udaleko Txistulari Bandak Urretxun txistu kontzertua eskainiko du Urretxuko Txistularien 50. Urteurreneko ospakizunen baitan. Kontzertua Labeaga aretoan izango da, arratsaldeko 20:00tan.

Donostiako Udaleko Txistulari Taldea zortzi musikarik osatzen dute. Eginkizun ugari eta askotarikoak ditu: udalak eskatzen dituen mota guztietako ekitaldietan parte hartzen dute (protokolozko ongi etorri zeremoniak, inaugurazio ekitaldiak, ospakizunetako girotze lanak,...), igandeetako alboradak, jaiegunetako eguerdiko kontzertuak, Donostiako abesbatza eta dantza taldeekin elkarlana, ... Taldearen errepertorioa aberatsa eta kalitate handikoa da, doinu herrikoiak eta ganbara musika uztartzen dutelarik.

Taldeko zuzendaria den Jose Ignazio Ansorena Miner-ek zuzenduko du Urretxuko kontzertua eta bertan ondorengo obrak eskainiko dira:

1. DANSERYE	Tielman Susato* (XVI. m.)
2. BOSTGARREN TONUKO SONATA	Joakin Oxinaga* (1719-1789)
3. II BILDUMA (Zortzikoa-Minuetoa-Idiarena-Kontradantza)	Jose Ignazio Ansorena (1953- )
4. LESAKA	Urtzi Iraizoz (1983- )
5. IDURIAK	Jose Mª Gonzalez Bastida* (1908-1997)
6. TXORIAK (Urretxindorra-Zozoa-Txantxangorria-Kukua)	A. Hilario Olazaran* (1894-1973)
7. IPARRAGIRREREN HIRU KANTA	Jose Ignazio Ansorena
8. JOKATXOAK	Alex Iribar(1963- )

* Jose Ignazio Ansorenak moldatua

Berri gehiago ondorengo web orrialdeetan:

• Txistulari web ataria
• Donostiako Udaleko Txistulari Banda

Txistu Festa Urretxun

Datorren larunbatean, Martxoak 13 eta urteurreneko ekitaldien barnean, Euskal Herriko Txistulari Elkarteak bere Batzar Nagusia ospatuko du Urretxun. Egun horren baitan hainbat ekitaldi antolatu dira.

Lehenengoa Donostiako Udaleko Txistulari taldearen kontzertua izango da, Martxoaren 12an ostirala, Labeaga aretoan arratsaldeko 20:00tan. Jose Ignazio Ansorena txistulari ezaguna izango da kontzertuko zuzendaria.

Hurrengo egunean, Martxoaren 13an, goizean goizetik izango dira txistu soinuak Urretxuko kaleetatik. Esan bezala, egun honetan Batzar Nagusia ospatuko da eta herriko txistulariekin batera, Euskal Herri osotik gerturatutako txistulariak ibiliko dira egunean zehar Urretxun.

Datozen egunetan, bi ekitaldi hauen berri gehiago izango dituzue hemen eskuragarri.